OBEZİTE

Obezite 21. Yüzyılın önemli sağlık sorunlarından biridir. Tüm dünyada 2010 yılı itibariyle 5 yaş altında kilolu çocuk sayısı 45 milyon olarak tespit edilmiştir. Obez çocukların büyük bir kısmı gelişmiş ülkelerdedir. Bebeklerde 5 yaşına kadar yağ dokusu fazladır. 5 yaşında en düşük düzeye iner daha sonra tekrar artar. 2 yaşından büyük çocuklarda obeziteyi belirlemede vicut kitle indeksi kullanılmaktadır (VKİ). VKİ kilogram cinsinden vicut ağırlığının metre cinsinden vicut boyunun karesine bölünmesi ile elde edilir. VKİ değeri 95. Persentilin üzerinde olan çocuklar obez, 85-95 persentil arasında olanlar ise fazla kilolu olarak değerlendirilirler. Obezitenin nedenleri arasında yiyeceklerin niteliği, yeme davranışı ve fiziksel aktiviteyi etkileyen çevresel şartlar, genetik özellikler önemli yer tutar. Sonuçta kalori alımı ile enerji harcamadaki dengenin kalori alımı lehine bozulması obezite ile sonuçlanır. Günümüzde yiyecekler daha çok endüstriyel olarak hazırlanmaktadır. Çalışan aileler sonucunda ev yemeklerinden daha çok hazır gıdalar tüketilmektedir. Kalabalık şehir hayatı bunu kolaylaştırmaktadır. Hazır gıdaların kalorisi, karbonhidrat ve yağ içeriği oldukça yüksektir. Tipik bir fast-food öğünü 2000 kalori ve 84 gram yağ içermektedir. Bu gıdaların besin değeri de düşüktür. Tatlandırılmış yiyecek ve içeceklerin besin alımını azaltmaması da obeziteye neden olmaktadır. Günümüzde gıdalarda kullanılan mısır şurubu, fruktoz şurubu gibi katkı maddeleri iştah kontrol mekanizmasını etkileyerek obezitede etkili olmaktadırlar. Glikoz alındıktan sonra oluşan tokluk hissi fruktoz alımından sonra olmamaktadır. Fruktoz da karaciğer yağlanmasında önemli etkenlerdendir. Teknolojinin ilerlemesi ve kalabalık şehir hayatı ile hareketin daha az olduğu yaşam şekli çocuklarda obeziteyi etkileyen faktörlerdendir. Uyku azlığının da gliloz metabolizmasını bozduğu insülin duyarlılığını azalttığını gösteren çalışmalar vardır. Obezite kalp damar hastalıkları, tip2 diabet, hipertansiyon, kan lipid düzeyinin yüksek olması, karaciğer yağlanması, uyku apnesi, ortopedik sorunlar, depresyon gibi hastalıklarla birlikte görülür. Obez çocukları değerlendirirken 24 saatlik beslenme öyküsü alınmalıdır. Aile öyküsü de önemlidir. Obezite tedavisi zordur.  Çocuk endokrinolojisi, gastroenteroloji, metabolizma hastalıkları, diyetisyen ve çocuk psikiyatristinin olduğu multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. 2 yaşından küçük çocuklar hızlı büyüme döneminde oldukları için fazla kilolu olsalar bile kilo vermeleri istenmez. 2-7 yaş arası çocuklarda da kilo verdirmek yerine önemli bir sağlık sorunu yoksa kilo kontrolü yapılması uygun olur. 7 yaştan büyük çocuklarda tansiyon ve kan yağlarında yükseklik varsa kilo verdirmek önerilebilir. Büyük çocuk ve ergenlerde VKİ’nin 85. Persentilin altında olması önerilmektedir. Diyetisyen tarafından uygun diyet verilmelidir. Meyve, sebze, tam tahıl, yağsız et, balık, süt, yoğurt önerilmektedir. Su içilmesi, sevdiği bir sporu yapması önerilir. Kilo yönetiminde kişiye özel yöntemler olmalıdır. Obeziteden korunmada sağlıklı yiyecek seçimine dikkat etmek, fiziksel aktiviteyi artırmak önemlidir. Evde sağlıklı pişen gıdaları tüketmek ve öğünlerde ailenin aynı sofrada yemek yemesi önerilmektedir.